პეტრა-ციხისძირის ციტადელის ტერიტორიაზე 2016-2017 წლებში განხორციელებული არქეოლოგიური კვლევა-ძიების შედეგად (გათხრების ხელმძღვანელი დ. მინდორაშვილი) მივაკვლიეთ ახალ არტეფაქტებს, რომლებმაც მოლოდინს გადააჭარბა და მნიშვნელოვან აღმოჩენათა რიცხვს განეკუთვნება. №5 კოშკის გათხრებმა გამოამზაურა, როგორც ნაირგვარობით, ასევე კონკრეტული შინაარსით, აღნიშნულ მასალაზე დაყრდნობით ჩვენ უფრო დამაჯერებლად შეგვიძლია ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით ვიმსჯელოთ ციხის ცხოვრების დრამატულ ეპიზოდებზე, უფრო თამამად ვისაუბროთ ძველი წერილობითი წყაროების და არქეოლოგიური მასალის შესაბამისობაზე. პეტრას ციხის №5 კოშკის გათხრებმა რეტროსპექტულად დაგვიხატა სურათი ბიზანტიისა და ირანის საომარი ბატალიებისა ე.წ. „დიდი ომიანობის“ დროს, დეტალურად წარმოაჩინა მოპაექრე მხარეთა სამხედრო აღჭურვილობა, ციხეში განთავსებულთა ყოველდღიური ცხოვრებისთვის საჭირო ატრიბუტები და ბოლოს, ის ტრაგიკული შედეგი, რომელიც დადგა დამარცხებულისთვის. განათხარი მასალის მიხედვით აშკარად ჩანს, რომ თავდამსხმელები ბიზანტიელები იყვნენ, ხოლო კოშკში თავს ირანელები იცავდნენ. როგორც ჩანს, სწორედ ამ ბრძოლის შემდეგ ბიზანტიელებმა პეტრა, ერთ დროს ამ უბანზე გამართულ ბრძოლებში გამარჯვებული ირანელებისგან, უკან დაიბრუნეს.
პეტრას ციხეზე განხორციელებული ახალი სამუშაოებით ციხისძირის აკროპოლისზე არ დასტურდება VII-IX საუკუნეების კულტურული ფენები, რაც იმის მანიშნებელია, რომ იმ პერიოდში აკროპოლისის ტერიტორია არ ყოფილა ათვისებული. მხოლოდ მოგვიანებით, X ს-ში ხდება მისი აღორძინება, მაგრამ ისე ჩანს, რომ აკროპოლისის გარკვეული ნაწილი X ს-ის შემდგომაც არ განუახლებიათ.
2020 წლის ივლისში განახლდა არქეოლოგიური სამუშაოები პეტრას სამუშაოები ჩატარდა ე.წ. „ცისტერნის“ უბანზე და მიმდებარე ტერიტორიაზე. ორი განყოფილებისგან შედგენილი ნაგებობა, ზოგადი პროფილით, შესაძლოა, ერთი შინაარსის (სამეურნეო) ყოფილიყო, მაგრამ კონკრეტული ფუნქციონალური დატვირთვა განსხვავებული ჰქონოდათ. ჩვენი აზრით აქ წვიმის წყლის დასაგროვებელი რეზერვუარი უნდა ყოფილიყო მოწყობილი, რომლის ანალოგები ცნობილია პეტრას ციხის თანადროეული ციხესიმაგრეების მასალებიდან. ახალი გათხრების შედეგად უფრო მკაფიოდ გამოჩნდა სამნავიან ბაზილიკაზე ადრეული ნაგებობის კონტურები, დაზუსტდა მისი სამხრეთის, დასავლეთის და ჩრდილოეთის კედლების პარამეტრები. საინტერესო შედეგი მოგვცა სამნავიანი ბაზილიკის ჩრდილოეთით მდებარე მინაშენის ტერიტორიაზე, სადაც გამოჩნდა აფსიდის ფორმის ნაგებობის ნაშთები, რომელიც, ჩვენი აზრით, ეკლესიის სანათლავთან უნდა ყოფილიყო დაკავშირებული. სამნავიანი ბაზილიკის ჩრდილოეთ კუთხეში აღმოჩნდა ნართექსის კედელზე მიშენებული გალავნის კედელი, რომელიც მოგვიანოდ უნდა იყოს გაკეთებული და, სავარაუდოდ, მცირე ეკლესიის ფუნქციონირების დროს უნდა უკავშირდებოდეს.
| უკან |
