თანამედროვე ლაზეთი შავი ზღვის სამხრეთ სანაპიროზე მდებარეობს, მას მდინარე ჭოროხსაც და ტრაპიზონს შუა ტერიტორია უკავია. ფიზიკურ-გეოგრაფიულმა გარემომ ხელი შეუწყო ლაზების დაწინაურებას ზღვაოსნობაში. ლაზები უძველესი დროიდან კარგი ზღვაოსნები იყვნენ. დახელოვნებული იყვნენ ზღვასთან დაკავშირებულ ყოველ საქმიანობაში. ამის შესახებ ვახუშტი ბაგრატიონიც მიუთითებდა „კაცნი არიან ხელოვანნი ხის მუშაკობისა და შენებათა ნავთა, დიდთა და მცირეთა“ (ვახუშტი, 1941:142). თურქეთის ლაზთა დიდი ნაწილი ამჟამადაც ზღვაოსნობითაა დაკავებული ან მეთევზეობას მისდევს. განვითარებული იყო გემთმშენებლობა. მე-19 საუკუნის ოსმალეთის ფლოტის უმეტესობას ლაზი მეზღვაურები შეადგენდნენ ცნობილია, რომ თურქეთის თითქმის ყველაზე დიდი ადმირალი წარმოშობით ლაზეთიდან იყო.
ლაზეთში იმდენად ფესვგადგმული ყოფილა ზღვაოსნობა, რომ სოფლის მამასახლისად ისინი XX საუკუნის 20-იანი წლების ბოლომდე უხუცეს მეზღვაურს ირჩევდნენ. როგორც ცნობილია შრომის არც ერთი დარგი, რომელსაც ქართველ ტომთა ყოფაში ადგილი ჰქონდა და აქვს ისტორიულად, იგი ხალხური სიტყვიერი თუ მუსიკალური შემოქმედების გარეშე არ დარჩენილა. ასეთ სამეურნეო დარგებს შორის უნდა დავასახელოთ მეთევზეობა-ზღვაოსნობა, რასაც ლაზეთში დიდი ხნის ისტორია აქვს. ლაზური შრომის ლექს-სიმღერების თვალსაჩინო ნიმუშია მეთევზეობა-ზღვაოსნობის თემატიკის ამსახველი ტექსტები. ამ პოეტურ ნიმუშებში ხაზგასმულია თევზისა და მისი ნაწარმის მნიშვნელობა ადამიანისათვის. თევზი ერთ-ერთი ძირითადი საარსებო წყარო იყო ლაზებისათვის და მათი გულიც მაშინ მშვიდდებოდა როცა კარგი ამინდი დადგებოდა, რაც ხვავრიელი თევზაობის საწინდარი იყო.
სარფელები, როგორც ზღვისპირა ლაზეთის მკვიდრნი, ბუნებრივია, დიდად აფასებენ ზღვას, რომელიც მათი უმთავრესი საქმიანობის ასპარეზია; ავტორ-მთქმელის, იაშა ბაქრაძე ლექსში „გოკვირონი“ („გასაკვირი) მთელი გულით უმღერის მშობლიურ შავ ზღვას და მოხიბლულია მისი სილამაზით, გამოთქვამს გაკვირვებას, რატომ ეძახიან მას შავს; ლექსში ყურადღება გამახვილებულია, აგრეთვე აისისა და დაისის სილამაზეზე, იმ განუმეორებელ გრძნობაზე, რაც ქვაუმხაზედან ზღვაში გადახტომისა ეუფლებათ ლაზებს და ლექსის ბოლოს გამოტანილია დასკვნა: თუ ეს ყველაფერი არ განგიცდია, „მაშინ სარფში სიარული აღარ ღირს:
მეთევზეთა გადმოცემით ადრე ლაზი მეთევზე ვაჭრები ხელოსნები ლაზეთის სხვადასხვა სოფლებიდან საკუთარი ნავებით დადიოდნენ აფხაზეთსა და სამეგრელოში, ყირიმის სანაპირო ქალაქებსა დო ოდესაშიც. მთელი ეს მხარე ლაზი მეზღვაურთათვის სათევზაო-სავაჭრო ბაზას წარმოადგენდა და ხანგრძლივი დროით უხდებოდათ იქ ყოფნა. ხანგრძლივი დროით სავაჭროდ და სათევზაოდ წასვლას ლაზები „კურბეთობას“ უწოდებდნენ.
მეთევზეობა-ნაოსნობასთან დაკავშირებული ლექს-სიმღერებში მთელი სისრულით გამოვლინდა ლაზ მეთევზეთა გულისთქმა, მათი შეუპოვრობა და უსაზღვრო სიყვარული ზღვისადმი მიზანმიმართულობა და პატივისცემა მამაპაპური ტრადიციისადმი, რომელიც უკავშირდება ზღვაოსნობას.
პრეზენტაცია
უკან |