სემინარები

სამეცნიერო სემინარის თემა: ზონური მეტამაგნეტიზმი, ფიზიკის დეპარტამენტის ასოცირებული პროფესორი ზაურ გამიშიძე, 27 აპრილი, 14:00 საათი, II კორპუსი, აუდიტორია 208

მყარი სხეულების მაგნიტური თვისებები განისაზღვრება ძირითადად მისი შემცველი ელექტრონების მაგნიტური მომენტებით. ამასთან, მათი თვისებების აღწერის მიზნით გამოიყენება ორი მოდელი: ლოკალიზებული ელექტრონების მოდელი და კოლექტივიზებული ელექტრონების მოდელი. კონკრეტული მაგნეტიკისათვის ამა თუ იმ მოდელის გამოყენება დამოკიდებულია მათ ენერგეტიკულ სტრუქტურაზე. როცა კრისტალში ელექტრონულ დონეებს შორის სიგანე გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე მათ შორის ენერგეტიკული მანძილი, გამოიყენება ჰეიზენბერგის ლოკალიზებული მომენტების მოდელი. ხოლო, როცა კრისტალში ელექტრონულ დონებს შორის მანძილი, ამ დონეებს შორის სიგანის რიგისაა, მაშინ გამოიყენება კოლექტივიზებული ელექტრონების ზონური მოდელი (სტონერის მოდელი).

უკანასკნელ წლეებში სხვადასხვა მეთოდებით განსაზღვრული იქნა მრავალი d-ლითონების და მათი შენადნობის ზონური სტრუქტურა, და მათი მაგნიტური თვისებები კოლექტივიზებული ელექტრონების მოდელის მიხედვით. შესაბამისად, ამჟამად ზონური მოდელი წარმოადგენს  d-მაგნეტიკების მაგნიტური თვისებების აღწერის საყოველთაოდ მიღებულ მოდელს და ფართოდ გამოიყენება d-ლითონების  და შენადნობების მაგნიტური თვისებების შესწავლის მიზნით. მაგნეტიზმის ზონური ბუნების სპეციფიკურ გამოვლინებას წარმოადგენს კოლექტივიზებული ელექტრონების მეტამაგნეტიზმი (პარამაგნეტიკების ზონური მეტამაგნეტიზმი) – შესაძლებელია სიტუაცია, როცა მაგნიტურ ველში (გარეშე, ან ეფექტურ) ზონური ელექტრონების პარამაგნიტური სისტემა ნახტომისებურად გადადის ფერომაგნიტურ მდგომარეობაში, რასაც  ადგილი აქვს მაგალითად, Y〖Co〗_2 და Lu〖Co〗_2 ინტერმეტალურ ნაერთებში. ანალოგიური მეტამაგნიტური გადასვლები მოგვიანებით აღმოჩენილი იქნა სხვა შერეულ Y(〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 და Lu(〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 ნაერთებში. ამასთან, აღმოჩენილი იქნა, რომ, Y(〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 სისტემაში d-ქვესისტემის მაგნიტური სტაბილურობა იზრდება, ალუმინის შემცველობის გაზრდისას. d-ქვესისტემის თვისებებზე იშვიათ მიწა ელემენტის მცირე მინარევის გავლენის მიზნით შესწავლილი იქნა Y_(1-t) 〖Gd〗_t (〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 და 〖Lu〗_(1-t) 〖Gd〗_t (〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 სისტემების მაგნიტური თვისებები, ლოკალიზებული მინარევის მცირე კონცენტრაციისა და ალუმინის 0≤x≤0.105 კონცენტრაციისას, როცა საწყისი Y(〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 და Lu(〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 ნაერთები წარმოადგენენ პა¬რამაგნეტიკებს და განიცდიან მეტამაგნიტურ გადასვლას გარეშე ველში. 

უკანასკნელ წლეებში მაგნიტური ნანონაწილაკების  ტექნიკასა და მედიცინაში გამოყენების განვითარებასთან დაკავშირებით წარმოიშვა მათი თვისებების დეტალური შესწავლის აუცილებლობა. განსაკუთრებით საინტერესოა Gd-ს ნანონაწილაკები, რომელიც გამოიყენება მედიცინაში როგორც კონსტრასტული აგენტი, მათ შორის მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიაში. შესაბამისად, წარმოიშვა Gd–ს ნანონაწილაკების მაგნიტური მდგომარეობის შესწავლის აუცილებლობა, და თუ როგორაა დამოკიდებული ის ნანონაწილაკების ზომებზე, ტემპერატურასა და გარეშე მაგნიტური ველის სიდიდეზე.   

ამჟამად ინტენსიურად მიმდინარეობს კვლევები ამ მიმართულებით. შესაბამისად, კვლევისმოსალოდნელ შედეგს წარმოადგენს, ზონური მეტამაგნეტიზმის მოდელის გამოყენება, მაგნიტური ნანონაწილაკების მაგნიტური თვისებების შესაფასებლად. კერძოდ, Gd–ს მაგნიტური ნანონაწილაკების მაგნიტური თვისებების დასახასიათებლად, და ამ მხრივ Y_(1-t) 〖Gd〗_t (〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 და 〖Lu〗_(1-t) 〖Gd〗_t (〖Co〗_(1-x) 〖Al〗_x )_2 სისტემებისათვს მიღებული შედეგების გამოყენება. ასევე საინტერესოა, შესაძლებელია თუ არა ერთდომენიანი მდგომარეობა ნანონაწილაკებში, და მათ შორის Gd–ს, ან მის შემცველ ნანონაწილაკებში. ნანონაწილაკების მაგნიტური მდგომარეობის, ნანონაწილაკების ზომებზე, ტემპერატურასა და გარეშე მაგნიტური ველის სიდიდეზე დამოკიდებულება.

  დანართი

უკან

პოპულარული სიახლეები

საკონტაქტო ინფორმაცია

საქართველო, ბათუმი, 6010
რუსთაველის/ნინოშვილის ქ. 32/35
ტელ: +995(422) 27–17–80
ფაქსი: +995(422) 27–17–87
ელ. ფოსტა: info@bsu.edu.ge
     

სიახლის გამოწერა